Znany aktor Tomasz Schuchardt zagrał jarociniaka Floriana Roszaka

Jakie były początki aktora Tomasz Schuchardt? Jak sam tłumaczy - punktem zwrotnym była propozycja udziału w konkursie recytatorskim. Argumentem zaś perspektywa dwóch wolnych dni.

- Wziąłem też udział w OKR, czyli Ogólnopolskim Konkursie Recytatorskim. Do naszej klasy matematyczno-fizycznej przyszła pani polonistka i powiedziała, że na całą szkołę zgłosiły się same dziewczyny. Spytałem, z czym wiąże się zgłoszenie. "Dwa dni nie będziesz na zajęciach". Trzech się nas zgłosiło. Przeszedłem poszczególne etapy. Ostatecznie w województwie byłem trzeci, a dwie osoby pojechały na ogólnopolski - wspominał po pokazie filmu „Orzeł. Ostatni patrol”, w którym zagrał pochodzącego z Jarocina mechanika - Floriana Roszaka.

Jak się później okazało nie był to jego pierwszy pobyt w naszym mieście, ponieważ wcześniej przyjeżdżał na festiwale rockowe. 

Sezon na Tomasza Schuchardta?

Obecnie aktor ma swój czas. Oprócz filmu o tragedii załogi okrętu podwodnego można go oglądać w pełnometrażowych „Chrzcinach” oraz serialu „Wielka woda”. Gra tam Jakuba Marczaka, fikcyjnego wojewodę, który usiłuje walczyć z systemem i uratować tysiące ludzkich istnień przed falą powodziową. W każdej scenie towarzyszą mu charakterystyczne wąsy, elegancki krawat i garnitur z dawnych lat. Taki wizerunek sprawił, że zaczął otrzymywać propozycje od mężczyzn np. z Argentyny. Tomasz Schuchardt przyznał, że ta kumulacja produkcji z jego udziałem to efekt opóźnień, jakie spowodowała epidemia covidu. Wiele filmów zostało wstrzymane i dopiero niedawno trafiły na ekrany. 

To, co miało być początkowo licealnym żartem stało się z czasem jego zawodem. Kraków i Państwową Wyższą Szkołę Teatralną im. Ludwika Solskiego wybrał ze względu na teatralne aspiracje. Aktor stworzył kreacje m.in. w: ''Misji Afganistan'', "Yumie", "W imię...", "Wymyku", ''Chrzcie'' i ''Jesteś Bogiem''. Za dwie ostatnie został uhonorowany indywidualnymi nagrodami na Festiwalu Polskich Filmów Fabularnych w Gdyni (w 2010 i 2012 roku). W 2013 r. otrzymał także nagrodę dla najlepszego aktora na Międzynarodowym Festiwalu Kina Niezależnego "Off Plus Camera" w Krakowie (rola Wojciecha Alszera w obrazie "Jesteś Bogiem"). Wielką popularność przyniosła mu kreacja Eugeniusza Bodo w serialu TVP „Bodo”. Również kariera teatralna, którą związał z Teatrem im. Stefana Jaracza w Łodzi była doceniana przez krytyków.

"Orzeł. Ostatni patrol". O czym jest ten film? 

- Film to są przede wszystkim emocje. Uważam, że nie ma sensu robić kina, kiedy nie ma emocji, a one towarzyszą każdemu człowiekowi, nieważne, czy mowa o filmie marynistycznym, jak w naszym przypadku, czy o filmie o zombi. Tam, gdzie są emocje, tam jest widz. Pokazujemy bezsens wojny, a chyba najlepiej w dzisiejszych czasach pokazywać, jakim bezsensem jest wojna. Od samego początku był on hołdem dla 63 marynarzy, leżących na dnie Morza Północnego - podkreślił Tomasz Schuchardt.

Schuchardt wspomnia, że na planie filmowym reżyser Jacek Bławut zrekonstruował elementy okrętu podwodnego w naturalnej skali. Spowodowało to, że aktorzy musieli nauczyć się radzić sobie w tej małej przestrzeni. Zapewniał, że dziś już nie pamięta o trudach, z jakimi przyszło się zmierzyć w trakcie kręcenia obrazu.

- O tych trudach, to ja w ogóle nie pamiętam. Rzecz działa się trzy lata temu. Wspominam to jako genialną przygodę, niż jakieś trudy. Pamiętam, że zmagaliśmy się z chwilami gorąca, bo chwilami było 40°, a my znajdowaliśmy się w ciasnym pomieszczeniu, w grubych swetrach. Kiedyś na plan przyjechał emerytowany komandor, który pływał na okręcie bliźniaczym „Orła” i wzruszony powiedział: "tak właśnie było". To pokazuje, jak rzetelnie oddaliśmy ten film, chociażby scenograficznie - tłumaczył aktor.

Ubolewał jednak, że pomimo istnienia wielu placówek muzealnych poświęconych filmom i kinematografii czy wojskowości, nikt przez dłuższy czas nie był zainteresowany, aby zachować wnętrze okrętu podwodnego. Scenografia przez 3 lata niszczała. Niedawno pojawił się ktoś, kto jest zainteresowany jej ocaleniem. Podobnie miała się z OPR "Sęp", który nie stał się eksponatem, ale trafił na złom.   

Dodał już nieco bardziej żartobliwie, że udało im się zrekonstruować również... smród.

- Chciałem nawiązać do pewnej historii związanej z „Orłem”. Pochodzi ona z relacji gdynian, spisanej w książce o tym okręcie. Gdynianie opowiadali, że kiedy „Orzeł” wpływał do portu, to wszyscy o tym wiedzieli, a właściwie czuli. Ponieważ dopiero wtedy go wietrzono. Otwierano wszystkie śluzy i włazy, żeby wywietrzał smród. I my ten smród, chcąc nie chcąc uzyskaliśmy na planie, siedząc w upalny dzień, w ciasnym pomieszczeniu, w grubych ubraniach - mówił Tomasz Schuchardt.

W filmie „Orzeł. Ostatni patrol” gra pochodzącego z Jarocina Floriana Roszaka. 

- Mój bohater to pierwszy oficer mechanik tego okrętu. Postać historyczna, jak wszystkie, które występują w filmie. Wiadomo, że jednostką dowodził kapitan Jan Grudziński, ale często mówi się w wojsku, że bez pierwszego mechanika okręt nie popłynie. Warunki na planie były trudne. My zamknięci w puszce, a na dworze upał. W dodatku musiałem grać w wełnianym swetrze i czapce na głowie. Do tego ścisk ludzi na niewielkim skrawku powierzchni - mówi Tomasz Schuchardt.

Dodał również, że „Orzeł. Ostatni patrol” wypisuje się z nurtu kina wojennego chociażby dlatego, że nie ma w nim spektakularnych akcji - bitew, wybuchów, czyli tego, co się z tym gatunkiem kojarzy.

- Nasz film skupiony jest wokół człowieka i umierania. Jacek Bławut chciał uczynić bohaterem również okręt podwodny. I myślę, że to się udało. W poszyciu ukryto wiele kamer, po to, żeby patrzeć okiem „Orła”, jak tłumaczył reżyser. „Orzeł” patrzy na widza i na zamkniętych w tej ciasnej puszce żołnierzy - opowiadał w czasie spotkania w Jarocinie.

Planów na przyszłość nie chciał jednak zdradzać.  

Kim był por. mar. Florian Roszak?

Roszak urodził się 17 kwietnia 1912 roku w Niemczech. W 1920 roku wraz z rodzicami przybył do Polski - początkowo do Kotlina, a później do Jarocina. W 1922 roku rozpoczął naukę w Państwowym Gimnazjum im. Tadeusza Kościuszki w Jarocinie, które zakończył maturą w 1930 roku. Od dziecka marzył o podróżach, o poznaniu świat, o służbie w marynarce. Po maturze zgłosił się do Szkoły Podchorążych Marynarki Wojennej w Toruniu. Ze względu na problemy zdrowotne, został oddalony. Po odpowiednim leczeniu, w roku 1931 został uznany za zdolnego do służby. Po zdaniu egzaminu został przyjęty do Szkoły Podchorążych Marynarki Wojennej w Toruniu na Wydział Mechaniczny i w stopniu podporucznika rozpoczął służbę oficerską.

Służył na łodzi podwodnej Żbik i Ryś, a od 1938 roku na budowanym okręcie podwodnym Orzeł. 26 stycznia 1939 roku Florian Roszak objął funkcję I oficera Mechanika na ORP Orzeł. Po brawurowej ucieczce z Tallina dostał się do Anglii. Później brał udział w 5 rejsach wojennych. 16 listopada 1939 roku został odznaczony Krzyżem Walecznych. Zginął śmiercią marynarza 8 czerwca 1940 roku. Jest to data oficjalnego uznania ORP Orzeł za zaginiony. Florian Roszak został pośmiertnie mianowany kapitanem marynarki wojennej i odznaczony Medalem Morskim oraz angielskim odznaczeniem Distinguished Service Cross. 

Postać Floriana Roszaka upamiętnia tablica znajdująca się na ścianie kamienicy przy ul. T. Kościuszki 65, w której mieszkała jego rodzina. Odsłonięcie odbyło się we wrześniu 2016 roku. Od wielu już lat trwają próby ustalenia miejsca, w którym znajduje się wrak ORP "Orzeł".