Dąb w naszym nadleśnictwie rośnie na powierzchni ponad 7 tysięcy hektarów, czyli na prawie 40% obszaru. Początki obecnych drzewostanów tego gatunku wiążą się z rodziną książąt Thurn und Taxis z Ratyzbony, która w 1819 roku otrzymała Księstwo Krotoszyńskie z rąk króla pruskiego Fryderyka Wilhelma III w zamian za odstąpienie królowi monopolu pocztowego w prowincjach na wschód od Renu. Z dokumentów wynika, że przejmowane lasy były bardzo zaniedbane. Krotoszyńskie lasy pozostały we władaniu rodziny do roku 1927. W tym czasie wprowadzono funkcjonujący do dzisiaj podział powierzchniowy i drzewostany dębowe.
Krotoszyńskie lasy przeszły w ręce Skarbu Państwa w drodze przymusowego wykupu w roku 1927. Od tego czasu, z krótką przerwą w czasie II Wojny Światowej, są zarządzane przez Lasy Państwowe. Obecnie jest to jedno z największych skupisk dębów w Europie.
O wyjątkowości naszych lasów decyduje nie tylko, a może nie przede wszystkim, wartość techniczna drzewostanów. Są to lasy wyjątkowe ze względu na skomplikowany układ przyrodniczy, który się w nich wytworzył. Osobliwością jest również fakt, że tak żyzne i cenne lasy zachowały się w rolniczym krajobrazie wielkopolski.
Wykształciły się tu ważne siedliska przyrodnicze, głównie grądy i kwaśne dąbrowy zasiedlone przez wiele cennych gatunków zwierząt. Naszą wizytówką są dzięcioły. Odnotowano osiem z dziesięciu występujących w Polsce gatunków, z dzięciołem średnim na czele. Jest to drugi co do znaczenia po Puszczy Białowieskiej obszar występowania tego gatunku w Polsce. Z tych powodów nasze lasy objęto ochroną w ramach dwóch obszarów Natura 2000.
Możliwości rozwoju tych złożonych ekosystemów zależą w dużej mierze od podłoża. Jak wspomniano w poprzednim artykule nasze dęby rosną na specyficznych, ciężkich i nieprzepuszczalnych glebach, w których nie występuje podsiąk wody gruntowej. Skazane są zatem na gospodarowanie wyłącznie wodą opadową. Z tego powodu nie wykształcają one palowego systemu korzeniowego sięgającego na kilka metrów w głąb ziemi, ale rozwijają go płasko pod powierzchnią, podobnie jak świerki. Dlatego są bardzo wrażliwe na zaburzenia klimatyczne.
Nie najlepsze gleby są przyczyną wolnego wzrostu drzew, co w dużej mierze wpływa na przydatność drewna do produkcji oklein. Jakość pni to wypadkowa walorów genetycznych, warunków przyrodniczych i pracy wielu pokoleń leśników.
Ostatnie lata to okres suszy, która jest pierwotną przyczyną pogarszającego się stanu zdrowotnego krotoszyńskich dębów. Drzewa zmagają się ze stresem, ich odporność maleje, a ciepłe i suche lata sprzyjają organizmom szkodliwym, głównie owadom. Nakręca się spirala chorobowa. Wiadomo, na pochyłe drzewo kozy skaczą. Obserwujemy wzmożone usychanie drzew, które musimy możliwie szybko usuwać z lasu, aby rozwijające się w nich szkodniki nie zabijały kolejnych. Nadleśnictwo Krotoszyn stara się zatrzymać jak najwięcej wody w lesie budując wiele obiektów małej retencji (zastawki, mokradła, małe zbiorniki wodne). Aktualnie jesteśmy w trakcie kolejnego etapu programu, w wyniku którego powstaną następne obiekty.
