Koźmin Wlkp. Przez kilka godzin nie będzie wody

Historycznie gwara poznańska pochodzi z dialektu wielkopolskiego z typową wymową, zaśpiewem, dźwięcznymi głoskami i brakiem mazurzenia. Dialekt wielkopolski był podstawą języka staropolskiego w państwie polskim do momentu, kiedy stolica została przeniesiona z Gniezna do Krakowa, gdzie rolę wiodącą przejął dialekt małopolski. Do dzisiaj są w gwarze poznańskiej obecne staropolskie pojęcia, jak „sklep” - piwnica, „skład” - sklep, „modry” - niebieski, „młodzie” - drożdże, "polepa" - podłoga, itd. Typowe dla gwary poznańskiej są też dawne formy łączników „zez” i „wew”, obecne w dzisiejszym języku polskim tylko w wyrażeniu „w tę i wew tę”.

Po lokowaniu Poznania w 1253 r. na prawie magdeburskim, do poznańskiego regiolektu zaczęły naturalnie wpływać pierwsze germanizmy, związane z administracją miasta oraz z rozwojem budownictwa i gospodarki, takie choćby: jak burmistrz, ratusz, warsztat czy fartuch. Te same germanizmy urbanistyczne i kulturowe przeszły także do ogólnej staropolszczyzny, rozwijającej się między stołecznym Gnieznem a biskupstwem poznańskim.

Ponowna bardzo intensywna, germanizacja poznańskiej gwary sięga końca XVIII w., kiedy Poznań znalazł się w granicach zaboru pruskiego. Język niemiecki obecny w urzędach, instytucjach i szkołach wywarł trwałe piętno na mowie Wielkopolan i poznaniaków.

Drugim niezwykle istotnym dla poznańskiej polszczyzny okresem był czas po zakończeniu II wojny światowej. Przed wojną Poznań był miastem rzemieśliczno - kupiecko - urzędniczym, po 1945 roku nastąpiła zmiana struktury ludnościowej w stronę robotniczo - inteligenckiej. Wiązało to się z migracją ludności. Przyjezdni z jednej strony przejmowali lokalne zwyczaje językowe, a jednocześnie zachowywali w swym języku przejęte w rodzinnych stronach naleciałości gwarowe.

Źródło: poznan.fandom.com

„Prawdziwy poznaniak” na pewno wie co znaczą takie sformułowania, jak: „W antrejce na ryczce, leżą bombsy w tytce” czy Glapa fyro i majto girami”. A jak z innymi slowami? Sprawdź się w poniższym quizie!