Najlepsze noworoczne postanowienie? Weź sprawy zdrowia we własne ręce i zrób badania profilaktyczne

Najnowszy sondaż przeprowadzony przez firmę eToro dowodzi, że aż 72% Polaków zamierzało w 2023 podjąć noworoczne postanowienie. I choć, jak wskazują badania, priorytety się zmieniają, tak jak zresztą czasy, to zdrowie i dobre samopoczucie wciąż pozostają na czołowej pozycji. Ale czy jesteśmy świadomi, że za dobrą kondycję naszego organizmu odpowiada nie tylko zdrowa dieta i regularne treningi, lecz również okresowe badania profilaktyczne? Te wcale nie muszą boleć i być wielkim wydatkiem, a nierzadko ratują życie. Sprawdź, jaki pakiet badań powinieneś wykonać, które z nich przysługują ci od NFZ-u i już zaplanuj noworoczną profilaktykę. 

Najbardziej podstawowy pakiet badań medycznych dla niej i dla niego. O czym należy pamiętać przed ich wykonaniem?

Każda osoba dorosła, bez względu na wiek czy płeć, raz w roku, powinna wykonać najbardziej podstawowe badania krwi, a więc morfologię, OB oraz stężenie glukozy. Oprócz tego, warto jeszcze sprawdzić następujące parametry:

• elektrolity, a więc sód i potas,
• kreatyninę, która określa stan nerek,
• TSH, czyli hormon tarczycy
• lipidogram, czyli cholesterol dobry (frakcję HDL) i zły (frakcję LDL),
• kwas moczowy,
• mocznik.

2. Ogólna analiza moczu

Daje możliwość rozpoznania choroby nerek i układu moczowego, a także nieprawidłowości przemian metabolicznych organizmu, szczególnie tych związanych z chorobami wątroby i cukrzycą. W przypadku badania moczu trzeba pamiętać o wcześniejszym odebraniu z laboratorium lub przychodni odpowiedniej próbówki. Do niej oddajemy środkowy strumień moczu nocnego, czyli pierwszego po wstaniu z łóżka.

3. Dermatoskopowe badanie znamion skórnych

Każdy, przynajmniej raz w roku, najlepiej w okresie jesienno-zimowym, powinien udać się do dermatologa w celu wykonania dermatoskopii. Podczas badania lekarz pod dermatoskopem sprawdzi znamiona, badając, czy nie rozwinęły się u nas komórki nieprawidłowe, mogące wskazywać na nowotwór skóry. Skierowanie na dermatoskopię wystawi lekarz pierwszego kontaktu.

4. Kontrola u dentysty 

Nie wolno o niej zapominać. Jeżeli nie odczuwamy dolegliwości bólowych i nie zaobserwowaliśmy niepokojących zmian w jamie ustnej, kontrolną wizytę u dentysty możemy odbywać raz na pół roku. Pacjenci, którzy chcą skorzystać z refundowanego leczenia stomatologicznego, nie muszą mieć skierowania od lekarza z POZ-u. 

Po czterdziestce, po pięćdziesiątce – badania uzależnione od wieku 

U osób obciążonych genetycznie wykonanie kolonoskopii zalecane jest w młodszym wieku

– wskazuje lek. Izabela Antecka-Kępska.

Lekarka podkreśla jednak, że potrzebne badania diagnostyczne najlepiej omawiać indywidualnie ze swoim lekarzem, gdyż ich rodzaj uzależniony jest od wielu czynników, takich jak na przykład: wiek, płeć, obciążenia czy styl życia.

Na pewno wszyscy powinniśmy pamiętać o kontroli masy ciała oraz pomiarze ciśnienia tętniczego krwi 

– podsumowuje pani doktor.

Na podstawowe badania laboratoryjne możemy otrzymać skierowanie w naszej przychodni zdrowia.

Decyzję lekarz podejmuje na podstawie wskazań medycznych. Pacjentom mającym odpowiednio 35, 40, 45, 50 i 55 lat lekarz może zlecić wykonanie niektórych badań w ramach programu profilaktyki chorób układu krążenia. Jest to m.in. oznaczenie stężenia cukru we krwi i poziomu lipidów – cholesterolu i trójglicerydów, zbadanie ciśnienia tętniczego, określenie BMI oraz wywiad i badanie fizykalne

– wyjaśnia specjalistka.

Badania profilaktyczne dla kobiet. Co zmienia się wraz z wiekiem?

• cytologię,
• USG narządów rodnych,
• USG piersi.

Towarzystwa ginekologiczne zalecają rozpoczęcie badań przesiewowych w kierunku raka szyjki macicy u kobiet już od 18. roku życia lub po 3 latach od rozpoczęcia aktywności seksualnej, nie później niż od 21. roku życia, oraz kontynuowanie
badań cytologicznych co 1-2 lata

– wyjaśnia lek. Izabela Antecka-Kępska i wskazuje, że w Polsce prowadzony jest przez NFZ skrining w kierunku raka szyjki macicy, któremu podlegają kobiety w wieku 25-59 lat. Oznacza to, że raz na 3 lata pacjentki w określonym wieku mogą skorzystać z refundowanej przez fundusz cytologii. Wszystkie miejsca, które w naszym regionie wykonują cytologię na NFZ, znajdziemy na stronie gsl.nfz.gov.pl.

Innym szczególnie istotnym badaniem obejmującym już zwykle kobiety nieco starsze jest mammografia, którą przeprowadza się co 24 miesiące u pacjentek w wieku 50-69 lat.

Rak piersi to najczęściej występujący nowotwór u kobiet w Polsce, a mammografia jest badaniem, które może uratować życie

– podkreśla pani doktor. Ponadto każda kobieta, raz w miesiącu, powinna sama badać swoje piersi. Najlepiej zrobić to od 3. do 5. dnia po miesiączce.

Dużo mniej oczywista, a tak samo ważna, jest profilaktyka męska. Zaleca się, by każdy mężczyzna przeprowadzał raz w miesiącu samobadanie jąder. Oprócz tego, dobrze, by co jakiś czas zgłosił się do lekarza na dokładnie badanie jąder pod kątem zmian nowotworowych. Młodsi panowie, szczególnie ci będący w grupie ryzyka, powinni raz w roku poddać się kontroli prostaty przy pomocy badania per rectum, a po 50. roku życia, kiedy wzrasta ryzyko zmian w gruczole krokowym, każdy mężczyzna powinien raz w roku udać się do urologa i oznaczyć antygen PSA. U pacjentów z obciążeniem genetycznym diagnostykę należy rozpocząć już wcześniej.

Darmowa profilaktyka oferowana przez NFZ. Czy skorzystałeś już z pakietu "Profilaktyka 40 PLUS"?

• morfologię krwi obwodowej z wzorem odsetkowym i płytkami krwi,
• stężenie cholesterolu całkowitego albo kontrolny profil lipidowy,
• stężenie glukozy we krwi,
• próby wątrobowe: AIAT, AspAT, GGTP,
• poziom kreatyniny we krwi,
• badanie ogólne moczu,
• poziom kwasu moczowego we krwi,
• krew utajoną w kale – metodą immunochemiczną (iFOBT),
• pomiar cisnienia tętniczego,
• pomiar masy ciała, wzrostu, obwodu w pasie,
• obliczenie wskaźnika masy ciała (BMI).

By otrzymać skierowanie na diagnostykę, należy w sytemie IKP (Internetowe Konto Pacjenta) wypełnić specjalną ankietę. Trzeba mieć jednak na uwadze, że nie każde z wymienionych badań musi nam przysługiwać.

To, jaki zakres badań będzie dostępny dla Ciebie, zależy od odpowiedzi, jakich udzielisz w ankiecie

– czytamy na stronie Ministerstwa Zdrowia. Lek. Izabela Antecka-Kępska rozwiewa wszelkie wątpliwości i przyznaje, że oferowany pakiet, pozwala wykonać bezpłatnie badania diagnostyczne tylko raz.

Informacje dotyczące innych dostępnych programów profilaktycznych, m.in. profilaktyki osteoporozy, chorób kardiologicznych, układu krążenia czy nowotworów znajdziemy na stronie https://pacjent.gov.pl/programy-profilaktyczne.

Jeżeli zależy nam jednak na stałym i szybkim dostępie do darmowych badań diagnostycznych, a także wizytach u specjalistów bez kolejek, możemy wykupić sobie prywatne ubezpieczenie zdrowotne. W skład niektórych polis wchodzą dziś już nawet lekarskie wizyty domowe czy prowadzenie ciąży. Koszt takiego rozwiązania waha się w granicach 60-350 zł, w zależności od liczby specjalistów i badań, z jakich możemy skorzystać w ciągu roku oraz wieku i stanu zdrowia, w jakim przystępujemy do zakupu ubezpieczenia. Wybierając polisę, uwzględnijmy więc swoje potrzeby zdrowotne i ryzyko ewentualnych obciążeń genetycznych.

Drogi Pacjencie, jeśli jesteś entuzjastą noworocznych postanowień, to oprócz zbilansowanej diety i regularnej aktywności fizycznej, umieść na swojej liście postanowień badania profilaktyczne. Każdy z nas obawia się choroby, ale pamiętaj, że choroba wykryta we wczesnym stadium daje większą szansę na wyleczenie. Początek wielu chorób przebiega skrycie, objawy pojawiają się najczęściej wtedy, kiedy choroba jest już w stadium zaawansowanym, a wtedy trudniej ją leczyć 

– apeluje lek. Izabela Antecka-Kępska, lekarz rodzinny.